رایج ترین بیماری های گیاهان به جز عوامل غیر عفونی و غیر زنده که شامل عوامل محیطی مثل نور، خاک، رطوبت و غیره هستند، بیشتر توسط عوامل زنده و عفونی با امکان انتقال از گیاهی به گیاه دیگر ایجاد میشوند.
که قارچها در بین عوامل مختلف سهم بیشتری دارند. در این مطلب به کلیه این موارد و راههای دفع آنها اشاره میکنیم.
رایج ترین بیماری های گیاهان به دو دسته تقسیم می شوند:
۱_غیر زنده یا غیر عفونی (Abiotic یا Non-Infectious) :
بیماریهایی گفته میشود که توسط عوامل غیر زنده خارجی ایجاد میشوند ولی قابلیت انتقال از گیاهی به گیاه دیگر را ندارند.
مثل بیماریهای ناشی از مشکلات خاک، آفتاب سوختگی، فشردگی خاک، کمبود مواد غذایی و غیره.
۲_زنده یا عفونی (Biotic یا Infectious):
رایج ترین بیماری های گیاهان گفته میشود که موجودات زنده در آنها نقش دارند و قابلیت انتقال به گیاه دیگر نیز دارند.
که در این مطلب به این دسته از بیماریها و آفات میپردازیم که تمامی بخشهای گیاه مثل برگ، ساقه، ریشه، میوه، دانه، بافتهای آوندی و غیره را درگیر میکنند.
در ادامه به معرفی رایج ترین بیماری های گیاهان میپردازیم تا بیشتر با آنها آشنا شوید…
انواع سفیدک در گیاهان
سفیدک یا Mildew در دسته بیماریهای قارچی و عفونی در گیاهان هستند.
که ابتدا بر روی برگ و سپس به کل آن و حتی ساقه نیز کشیده میشود.
سفیدکها در دسته رایج ترین بیماری های گیاهان قرار میگیرند که به دو نوع تقسیم بندی میشوند:
۱_سفید کرکی یا داخلی یا دروغین (Downy Mildew):
به شکل لکههای سفید تا زرد روی سطح فوقانی برگهای قدیمی پیدا میشود.
که در زیر برگها نیز با قارچهای سفید تا خاکستری ظاهر میشوند که به آن سفیدک پنبهای روی گیاه نیز میگویند.
معمولا بعد از باران یا شبنم سنگین ظاهر میگردند و برای آب و هوای سرد و مرطوب هستند.
به همین دلیل گیاهان در اوایل بهار یا اواخر پاییز بیشتر به آن دچار میشوند.
برای جلوگیری و درمان این وضعیت ابتدا باید برگهای آلوده را هرس کرد.
پای گیاه یا درختان را که برگهای آلوده به آن ریخته شده جمع آوری کرد و اگر گیاه شدیدا به این بیماری آلوده شده کل آن را از بین برد.
قارچ کشهای حاوی مس نیز فوقالعاده مؤثر هستند.
۲_سفیدک پودری یا حقیقی یا سطحی (Powdery Mildew):
از رایج ترین بیماری های گیاهان از نوع قارچی و عفونی است.
که بیشتر وقتی خاک رطوبت پایینی دارد و روی سطح گیاه میزان رطوبت بالاست این بیماری رخ میدهد.
به شکل نواحی جوش مانند بر روی برگهای ظاهر شده و باعث فر خوردن آن میشود.
لکههای سفید تا خاکستری معمولا در سطح بالایی ظاهر شده و جوانههای باز نشده گلها نیز در اثر ابتلا سفید شده و باز نخواهند شد.
در موارد شدید بخش آلوده قهوهای رنگ میشود.
برای درمان نیز بهتر است بخش آلوده را هرس کرد و بخشهای آلوده پای گیاهان را برداشت.
از چندین لایه مالچ یا کمپوست آلی استفاده کنید.
اسپری ۴۰% شیر و ۶۰% آب بهترین ترکیب قارچ کش برای این نوع بیماری گیاهی است.
میتوانید از روغن چریش به مدت ۷ روز نیز میتوانید استفاده کنید تا جلوی آلوده شدن گیاه را بگیرید.
یکی دیگ از بیماری ها بیماریهای قارچی پتوس متنوع هستند و به رایجترین آنها اشاره میکنیم.
۱_ پوسیدگی ریشه یا Root Rot که توسط Phytophthora ایجاد می گردد:
باعث پوسیدگی ریشه و تبدیل رنگ برگها به قهوهای تیره یا سیاه میگردد.
بهترین راه درمان حذف بخشهای آسیب دیده و قطع آبیاری تا زمان رفع کامل بیماری است.
چون اسپورهای قارچ از طریق آب به راحتی منتقل میشوند و پس از آن باید از قارچ کش مناسب استفاده نمود.
۲_ آنتراکنوز (Anthracnose):
یک نوع بیماری خاص و البته جزو رایج ترین بیماری های گیاهان است که مختص پوتوس نیز هست.
و باعث ایجاد لکههای سیاه و زرد روی تمامی قسمتهای گیاه مخصوصا ساقه و برگها میشود.
در آب و هوای مرطوب و بارانی به سرعت پخش میگردد.
برای درمان باید بخشهای آلوده را حذف و آن را از بین برد.
از اسپریهای قارچ کش حاوی مس نیز به مقدار کم باید استفاده کنید.
۳_ پوسیدگی ساقه پوتوس:
از رایج ترین بیماری های گیاهان که مختص پوتوس بوده و در اثر قارچی به نام Rhizoctonia ایجاد میگردد.
در این مواقع باید خاک گیاه را به طور کامل عوض کنید و به مقدار کم اسپری قارچ کش حاوی مس به ساقه بریزید.
از رایج ترین بیماری های گیاهان، عسلک یا Honeydew میباشد که به مواد شفاف و چسبناک روی برگ گیاهان گفته میشود.
که معمولا اگر رفع نشود قارچ یا کپک دودهای (Sooty Mold) نیز بر روی آنها رشد خواهد کرد که ذاتا ضرری ندارد.
ولی چون با پوشیدن سطح آن اجازه استفاده از نور را به گیاه نمیدهد،باعث از بین رفتن گیاهان خواهد شد.
عسلک گیاه هم به تنهایی مضر نیست.
چون حاصل تغذیه شته، شپشک آردآلود و سایر حشراتی است که از قند داخل آوندهای گیاه تغذیه میکنند.
و اضافی آن به شکل عسلک روی گیاه باقی میماند که باعث جذب زنبور و مورچه هم میشود.
سفیدک زدن گل حسن یوسف از رایج ترین بیماری های گیاهان است که روی زیباترین گیاه زینتی آپارتمانی رشد میکند.
که علت آن میتواند بخاطر انواع سفیدک یا Mildew و حتی شپشک آردآلود یا Mealybug باشد.
توصیه اکید برای رفع آن عدم استفاده از سموم مثل کونفیدور است چون باعث ایجاد مقاومت در این آفات برای حملات بعدی میگردد.
یکی از دلایل وقوع رایج ترین بیماری های گیاهان، بخاطر رشد قارچ در گلدان است.
که اگر با دلایل آن آشنایی داشته باشید به راحتی میتوانید از مرگ گیاهان، کاهش سرعت رشد و آسیب دیدن آن جلوگیری کنید.
رایج ترین بیماری های گیاهان اکثر منشأ قارچی دارند.
دلایل مهم ایجاد قارچ در گلدان گیاهان و گلها عبارتند از:
۱_گردش هوای ضعیف:
اگر فضای شما پر از گلدان گیاه باشد که گردش هوا به خوبی صورت نگیرد رشد قارچ در خاک گلدان زیاد میشود.
به همین دلیل
باید از سیستم تهویه هوای مطبوع یا فنهای قدرتمند استفاده کنید.
۲_ نبود نور کافی :
گیاهان به میزان کم تا زیاد حتما به نور نیاز دارند چون لازمه فتوسنتز است.
نبود نور کافی از دلایل اصلی رخداد رشد قارچ مخصوصا سفیدک در گلدان میباشد که گیاه را بسیار ضعیف میکند.
اگر در فضای داخلی به رشد گیاه میپردازید، در صورت امکان و مقاومت گیاه به نور مستقیم گلدان را در جلوی پنجره بگذارید.
یا اینکه از لامپهای ال ای دی مخصوص رشد گیاه استفاده نمایید.
۳_ بیش از حد کود دادن :
کود برای انتقال مواد مغذی لازم است.
اما بیش از حد کود دادن باعث رشد سریع گیاهان و تکثیر سریع قارچ برای گیاهان جدید میشود.
۴_ رطوبت زیاد :
محیط مرطوب، برای رشد هر نوع قارچی ایدهآل است.
گیاهان بسته به مرحله رشد خود به سطوح متفاوتی از رطوبت نیاز دارند.
مثلا نیاز نهال به رطوبت تا ۷۰% است و رفته رفته با رشد گیاه میزان رطوبت مورد نیاز به ۴۰% میرسد به همین دلیل نهال و گیاه بالغ را در یکجا کشت ندهید.
قارچ کش گیاهان زینتی :
اکثریت رایج ترین بیماری های گیاهان عوامل قارچی هستند که گیاهان زینتی به دلیل حساسیت بیشتر، سریعتر از بین میروند.
و به همین دلیل باید بتوانید قارچ کش یا Fungicide مؤثری را بر علیه آنها استفاده کنید.
از معروفترین و بهترین قارچ کشهای گیاهان زینتی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱_کاپتان یا Captan :
اثر بسیار قوی برای از بین بردن اکثر بیماریهای قارچی گیاهان زینتی دارد که البته قدرت اثر آن در برابر سفیدک زیادی نیست.
بجز گیاهان زینتی برای سبزیجات و میوه و چمن هم کاربرد دارد.
با اکثر قارچ کش میتوان به صورت ترکیبی استفاده کرد بجز روغن، آهک یا مواد با درجه قلیایی بالا.
۲_کلروتالونیل یا Chlorothalonil :
در برابر تمامی بیماریهای قارچی گیاهان زینتی بکار میرود و بهتر است که روی برگها پاشیده شود.
چون روی خاک سریع تجزیه میشود و به دلیل پایداری بسیار بالا روی پوشش گیاهان لازم نیست دائما از آن استفاده کنید.
به دلیل سمّی بودن هنگام استفاده دستکش دست کنید.
رایج ترین بیماری های گیاهان از نوع قارچی به راحتی از بین میروند.
۳_ ترکیبات حاوی مس :
کلیه ترکیباتی که حاوی مس به فرم سولفات مس، اُکتانوات مس و ترکیب مس – آمونیوم هستند، قارچ کش بسیار قوی در برابر رایج ترین بیماری های گیاهان مخصوصا گیاهان زینتی خواهند بود.
مثل ترکیب بُردو (Bordeaux) که حتی پس از بارندگی هم باز روی خاک باقی میماند.
شته سفید گیاهان:
پیدایش شته سفید گیاهان بسیار رایج است و جزء بیماریهای رایج بین گیاهان محسوب میشود.
شتهها حشرات کوچک با بدنی نرم به صورت مومی یا کرکی که به شکل دسته جمعی روی برگهایی که تازه رشد کردهاند یا زیر برگها برای مصرف شیره گیاهان روی آنها جمع میشوند.
در حالت عادی ضرر خاصی ندارند اما چون تکثیر آنها سریع اتفاق میافتد و در طی چند هفته بالغ میشوند باید جمعیت آنها کنترل شود.
در غیر این صورت باعث ضعیف کردن شدید گیاه، آسیب زدن به گلها و میوهها میشوند.برای رفع و درمان شته سفید گیاهان میتوانید از پاشیدن آب گرم با شدت زیاد استفاده کنید.
یا اینکه از روغن چریش، صابونهای حشره کش یا روغنهای باغبانی استفاده کنید.کفشدوزک و توربالان و زنبور بی عسل نیز از بین برندههای بیولوژیک و غیر شیمیایی شته سفید گیاهان هستند تا از وقوع رایج ترین بیماری های گیاهان جلوگیری شود. حتی توصیه شده در کنار گیاهان خود سیر و پیازچه بکارید تا هیچ وقت شتهها نتوانند به گیاهان شما مخصوصا از نوع کاهو، نخود و گل رز حمله کنند.