راهنمای کامل خرید کاکتوس
کاکتوسها را میتوان گیاهانی مقاوم با ویژگیهای مختلف در نظر گرفت که هر یک شکلها، رنگها و علایق خاص و متنوع خود را دارند. گونههایی از کاکتوس وجود دارند که ارتفاع آنها فقط ۲ سانتیمتر است، در حالیکه برخی از آنها چندین متر بلندی دارند. برخی از کاکتوسها سبز و برخی دارای بافت بیرونی (مانند تارهای سفید یا خارهای طلایی بلند) هستند. وجود تنوع بیشمار این گیاهان ممکن است شما را برای انتخاب و خرید کمی گیج کند. از طرفی ممکن است بپرسید که آیا این گیاهان بیابانی به نگهداری هم نیاز دارند یا چه فاکتورهایی در خرید آنها مهم است؟
با توجه به همین سؤالات هدف ما در این راهنمای کاربردی کمک به انتخاب و خرید انواع کاکتوس، در کنار ارائه مطالبی درباره اصول نگهداری از این گیاه است. راهنمایی که میتواند تجربهی یک خرید آگاهانه را برای شما رقم بزند. پس در ادامه با ما همراه باشید.
در ابتدا تفاوت کاکتوس و ساکولنت را بدانید
با پا گذاشتن به فروشگاههای انواع گیاه و کاکتوس احتمالاً اولین سؤالی که از شما پرسیده میشود این است که علاقهمند به ساکولنت هستید یا کاکتوس؟ کلیدیترین نکته در مورد تفاوت این دو نوع گیاه را میتوان به این صورت بیان کرد که همهی کاکتوسها ساکولنت هستند، اما همهی ساکولنتها کاکتوس نیستند. چرا؟ چون ساکولنتها دارای قسمتهای گوشتی ضخیمی هستند که آب را در خود ذخیره میکنند. چنین ویژگی در بین انواع کاکتوسها هم مشترک است؛ اما از طرفی باید بیان کرد که کاکتوسها دارای خارهای خارجی هستند و هیچگونه برگی ندارند. در حالیکه انواع ساکولنتها بدون خار هستند.
یک نمونه ساکولنت
نکات مهم در انتخاب کاکتوس
به طور کلی برای انتخاب و خرید کاکتوس باید در ابتدا با دستهبندی کلی این نوع از گیاهان آشنا شوید. سپس بدانید که برای چه محیطی قصد خرید کاکتوس دارید. درواقع اگر میخواهید این نوع گیاه را در داخل آپارتمان نگه دارید، باید نوع خاصی از آن را انتخاب کنید. همانطور که در صورت تصمیمگیری برای نگهداری از کاکتوس در حیاط خانه، نیاز به شناخت و انتخاب محل مناسب برای آن دارید.
شناخت و انتخاب انواع کاکتوس
جالب است بدانید که خانواده کاکتوسها بیش از ۱۷۵۰ گونه دارند؛ اما در حالت کلی به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:
- کاکتوسهای بیابانی خاردار
- کاکتوسهای جنگلی
کاکتوسهای بیابانی خاردار بومی مناطق خشک هستند و کاکتوسهای جنگلی، از مناطق گرمسیری نشات میگیرند. اگر بخواهیم به نمونهای از کاکتوسهای بیابانی اشاره کنیم، احتمالاً ساگوارو (Saguar) بهترین گزینه است. کاکتوسی بیابانی که در کارتون کایوت و رودرانر (در ایران به اسم کارتون میگ میگ شناخته میشود) حضور داشت و نمادی از منظرهی جنوب غربی کویرِ آمریکا است.
نمایی از کاکتوسهای ساگوارو
معمولاً کاکتوس ساگوارو فروش خانگی ندارد، اما میتوانید از انواع کاکتوس پایه چرمی (Lemaireocereus Marginatus) و افروبیا شمعدانی (Euphorbia Lactea Compacta) برای فضای داخلی و خارجی خانه استفاده کنید. از دیگر انواع کاکتوسها، نوع جنگلی هستند که گردتر، کوتاهتر و چاقترند. بهعنوان نمونه فروکاکتوس گلوکسنس (Ferocactus Glaucescens) یا مگنی فیکوس مادری (Parodia Magnifica) از این گونهها هستند. در صورتی که فضای کافی در آپارتمان خود ندارید، انتخاب این کاکتوسها میتواند گزینه خوبی باشد چراکه رشد کمی دارند و فضای زیادی را اشغال نمیکنند.
مگنی فیکوس مادری
شرایط نگهداری کاکتوس در آپارتمان
کاکتوسها در هر حالتی زیبایی بخش محیط هستند زیرا این گیاهان مقاوم با هر دکوراسیونی مطابقت دارند و میتوانند جذابیتهای بصری خوبی را ارائه دهند. بهعنوان مثال میتوانید آنها را در گلدانهای رنگارنگی قرار دهید که مکمل شکل، بافت و رنگ گیاهان است، اما در کنار جنبههای زیباییشناسی، توجه به یکسری نکات برای نگهداری کاکتوس در خانه ضروری است که در این قسمت به آنها اشاره میکنیم:
- برخورداری از فضایی روشن و آفتابی (با نور طبیعی یا مصنوعی)
- خودداری از آبیاری بیش از حد
- توجه و مراقبت از گیاه در هنگام تعویض گلدان
- کوددهی و هرس کاکتوس
- توجه و مراقبت از شکوفههای کاکتوس
کاکتوسها را در فضایی روشن قرار دهید
مکان مورد نیاز برای کاکتوسها باید محلی روشن و آفتابی در داخل خانه شما باشد و چه بهتر که در صورت امکان آنها را در کنار پنجره جنوبی قرار دهید. لازم به ذکر است که اکثر این گیاهان با نور مصنوعی هم مطابقت بالایی دارند؛ بنابراین دفترکاری خوش نور هم میتواند مکان مناسبی برای کاکتوسهای آپارتمانی به حساب آید.
به کاکتوس کم آب دهید
همانطور که میدانید اکثر کاکتوسها بومی مناطق خشک هستند و با بارندگی کم سازگار شدهاند. کاکتوس آپارتمانی شما هم در همین دسته است و نیاز به آبیاری زیادی ندارد؛ بنابراین گیاه خود را هر دو یا سه هفته یک بار آبیاری کنید. البته بهتر است که میزان آب وارده کم باشد. چراکه اگر خاک خیلی مرطوب شود، کاکتوس پوسیده میشوند.
گهگاهی به کاکتوس کود دهید!
اکثر کاکتوسها به کندی رشد میکنند و مانند گیاهان آپارتمانی معمول برای رشد سریعتر به کود نیاز ندارند؛ اما در صورتی که علاقمند به تغذیهی کاکتوس هستید، بهار و تابستان فرصت خوبی برای استفاده از کودهای گیاهان آپارتمانی است که معمولاً به رنگ بنفش هستند. البته به یاد داشته باشید که بیش از حد کاکتوس را کوددهی نکنید.
در صورت نیاز هرس کنید
از آنجایی که کاکتوسها کند رشد میکنند، معمولاً لازم نیست نگران هرس کردن آنها باشید، اما در صورت نیاز این عمل میتواند کار مفیدی باشد.
توجه به شکوفههای کاکتوس
در صورتی که کاکتوس شما به سن گلدهی رسیده باشد، نور کافی دریافت کند و شرایط رشد خوبی داشته باشد، با گذشت زمان، ممکن است شکوفا شود. به طور کلی هر گونه از کاکتوسها برنامهی شکوفهدهی و رنگ گل خاص خود را دارند. گلهای سفید، صورتی، قرمز، نارنجی، زرد یا بنفش از جمله رنگهای رایج در انواع شکوفههای کاکتوس است. درواقع همهی کاکتوسها گیاهان گلدار هستند و میتوانند گل بدهند؛ اما بعضی از گونهها راحتتر از انواع دیگر قابلیت شکفتن دارند. گونههایی از خانوادههای مامیلاریا (Mammillaria)، جیمنوکالیسیوم (Gymnocalycium) و پارودیا (Parodia) در این دسته قرار دارند.
گونههایی از خانواده مامیلاریا
گلدان کاکتوس را با احتیاط عوض کنید
کاکتوسها شبکه ریشهای کوچکی دارند، بنابراین نیازی به عوض کردن گلدان آنها به صورت دائم وجود ندارد. درواقع برای تنوع ظاهری، میتوانید هر سه یا چهار سال یک بار گلدان خود را عوض کنید. اما از جنبهی نگهداری، چه وقت زمان عوض کردن گلدان کاکتوس است؟
اگر متوجه شدید که ریشهها با فشار داخل گلدان قرار گرفتهاند یا کاکتوس آنقدر رشد کرده که قادر به ثابت ماندن در گلدان نیست، وقت تعویض گلدان فرا رسیده است.
زمانی که در حال عوض کردن گلدان کاکتوس هستید از انبر، دستکش یا حوله تا شده برای برداشتن گیاه استفاده کنید.
آیا کاکتوسهای خانگی سمی هستند؟
لازم است بدانید که کاکتوسها برای انسان و حیوانات خانگی از جمله گربه و سگ سمی نیستند. اما قضیه زمانی خطرناک میشود که این گیاهان خورده شوند. عموما خوردن کاکتوس میتواند باعث درد معده و اسهال شود. همچنین ممکن است برخی افراد واکنشهای آلرژیک به تیغهای روی کاکتوسها داشته باشند؛ بنابراین بهتر است از قبل از خرید این نوع از گیاهان از عدم حساسیت به کاکتوس و ساکولنت مطمئن شوید.
شرایط انتخاب و نگهداری انواع کاکتوس در خارج خانه
اگر در شهری با آب و هوای معتدل زندگی میکنید، استفاده از کاکتوس بهعنوان گیاهی برای زیباسازی محیط انتخاب هوشمندانهای است.
برای کاشت کاکتوس در محیط بیرون خانه حتماً محلی با زهکشی خوب، مانند بالای یک شیب آفتابی را انتخاب کنید. اگر در شهرهایی با آب و هوای سرد زندگی میکنید، میتوانید گلدانهای کاکتوس خود را در فصول گرم سال در فضای باز قرار دهید و برای زمستان آنها را به داخل خانه بیاورید. همچنین توصیه میکنیم که از کاکتوسهای برجسته و گرد بهعنوان پرکنندهی فضا همراه با انواع رونده در محیط خارجی خانه استفاده کنید تا نمایی جذاب برای حیاط شما فراهم شود.
به طور کلی نکات ضروری در کاشت و نگهداری از کاکتوسها در فضای خارجی خانه شامل موارد زیر است:
- کاکتوسها را در محیطهای دائماً مرطوب نکارید.
- گلدان گیاه را روی پاسیو یا بالکنهای آفتابی قرار دهید و به یاد داشته باشید که کاکتوسها عاشق نقاط آفتابی و داغِ حیاط شما هستند.
- مطمئن شوید که گلدانها دارای سوراخهای زهکشی هستند.
- هنگام کاشت کاکتوسها همان اصولی را رعایت کنید که هنگام کاشت گیاهان معمولی انجام میدهید.
۴ نکتهی مهم در خرید کاکتوس
اگرچه کاکتوسها گیاهان مقاومی هستند و میتوانند در شرایط سخت زنده بمانند، اما برای خرید کاکتوسی سالم باید به نکات مهمی توجه داشته باشید؛ بنابراین در این بخش از مقاله به ارائهی چهار نکتهی کلیدی در خرید کاکتوس برای داخل آپارتمان یا بیرون خانه میپردازیم.
توجه به خاکِ نهالِ کاکتوس
در مراکز فروش گیاهان، معمولاً کاکتوسها را در گلدانهای کوچک یا بسترهای پلاستیکی حاوی خاکی مشاهده میکنید که به طور خاص برای رفع نیاز گیاه طراحی شده است. لازم است بدانید که کاکتوس معمولاً به صورت نهال فروخته میشود و بستر خاکی آنها حاوی پایهای از مواد از جمله سنگ خارا (Pumice Stone) است.
سنگ خارا به منظور نگهداری آب به مدت طولانی در خاک، استفاده میشود. خاک کاکتوس باید به اندازه کافی سبک باشد تا بتواند آب را نگه دارد. همچنین سبک بودن خاک کمک میکند تا بین هر دانه، حفرههای هوا به وجود آید تا ریشهها در آن رشد کنند؛ بنابراین در هنگام خرید از مواد معدنی درون بستر خاکی گیاه آگاهی پیدا کنید و در صورت عدم وجود خاک مناسب اقدام به خرید خاک کاکتوس کنید.
توجه به نوع تیغ
اگرچه بدنه کاکتوسها طوری به نظر میرسند که انگار با خارهای تیزی پوشیده شدهاند، اما لمس همهی کاکتوسها خطرناک نیست. درواقع در بررسی تیغها توجه به نوع آن اهمیت بیشتری نسبت به تیغ داشتن یا نداشتن بدنه کاکتوس، دارد.
کاکتوسها به طور کلی دارای دو نوع تیغ هستند:
- خارهای کوتاه و ضخیم که به گلوشید (Glochid) معروف هستند و معمولاً به صورت خوشهای در یک سوم پایین ساقه قرار میگیرند. این نوع از خارها اغلب نرم هستند و به رنگهای خاکستری و قهوهای دیده میشوند.
- خارهای بلندتر و نازکتر به تیغهای تیز هم مشهورند. خارهای تیز معمولاً به رنگهای روشن و سفید دیده میشوند و میتوانند تا ۸ سانتیمتر طول داشته باشند.
کاکتوسهایی با خارهای بلند و تیز جزو خطرناکترینها انواع این گیاهان محسوب میشوند؛ اما جایی برای نگرانی نیست، چراکه گونههای کمی وجود دارد که گلوشیدهای بسیار ضخیمی دارند. گلوشیدها تنها به عنوان دفاعی در برابر گیاهخواران در بدنه کاکتوسها وجود دارند.
گونههای مختلف کاکتوس، نیازهای متفاوت
به یاد داشته باشید که مهمترین مشخصه در خرید کاکتوس، منشأ هر گونه است، زیرا همانطور که قبلاً هم اشاره شد، باید زیستبوم این گیاهان را به منظور نگهداری بهتر بررسی کرد. به عنوان مثال برخی کاکتوسهای بومی جنگلهای استوایی یا مناطق کوهستانی برای زندگی به دمای کمتر از ۱۰ درجهی سانتیگراد نیاز دارند. در حالی که برخی دیگر میتوانند در دمای بیش از ۳۰ درجهی سانتیگراد زنده بمانند. همچنین برخی از کاکتوسها طبیعت بسیار سازگاری دارند و قادر به زندگی بدون آب به مدت طولانی هستند، اما باید در نظر داشته باشید که کاکتوس هم نوعی گیاه است و به آبرسانی مرتب برای طراوت و رشد بهتر نیازمند است.
سلامت کاکتوس
لازم است بدانید که بخشی از اجزای کاکتوس به راحتی توسط باکتریها یا سایر میکروارگانیسمها آلوده میشود. ساقهی کاکتوس یکی از این بخشهای مستعد عفونت است که اگر درمان نشود، میتواند از طریق سیستم آوندی به سرعت از ریشه به برگها و ساقه این گیاهان سرایت کند. دقت داشته باشید که عفونت کاکتوس معمولاً به علت مواردی از جمله نگهداری آنها در یک محیط مرطوب، بارور کردن بیش از حد آنها یا صرفاً به دلیل آسیبدیدگی پوست ساقهی کاکتوس باشد. اکثر عفونتها توسط قارچها ایجاد میشوند و معمولاً با قارچکشها قابل درمان هستند.
سخن آخر
با اینکه کاکتوسها گیاهان بسیار مقاومی هستند که میتوانند سالها زنده بمانند، اما مسلماً موجوداتی جاودانه نیستند و مانند همهی موجودات زنده، حفظ سلامتی آنها به معنای تشخیص به موقع مشکلات گیاه و تلاش برای برطرف کردن آنها است.
